Panama: de Kerk wil het ware gezicht van het land tonen

22/01/2019 Leuven – Naar aanleiding van de 34ste Wereldjongerendagen (WJD) heeft de Panamese Kerk besloten om het verborgen gezicht van het land te onthullen. “Wanneer een buitenlander in Panama aankomt, zou hij kunnen denken dat hij in Dubai is. Dat is echter alleen maar een façade”, aldus Mgr. José Domingo Ulloa, aartsbisschop van de hoofdstad Panama-Stad.

Het Centraal-Amerikaanse land, waar zowat 80 percent van de ongeveer 4 miljoen inwoners katholiek is, bereidt zich op dit ogenblik voor op het bezoek van paus Franciscus. De Heilige Vader is de gastheer van het grote evenement dat van 22 tot 27 januari 2019 zal plaatsvinden.

Een van de zes landen met de grootste ongelijkheid in Latijns-Amerika

Volgens de Wereldbank is Panama een van de zes landen met de grootste inkomensongelijkheid in Latijns-Amerika en wereldwijd een van de tien landen met de grootste ongelijkheid. “De WJD 2019 bieden de gelegenheid om het ware gezicht van ons land aan de wereld te tonen”, aldus aartsbisschop Ulloa. Afgelopen november ontving het lid van de orde van de augustijnen een delegatie van de pauselijke stichting en katholieke hulporganisatie Kerk in Nood op de bisschopszetel in Panama-Stad.

Langs de brede en schone lanen van Panama-Stad bevinden zich een groot aantal luxueuze winkels, glazen wolkenkrabbers, banken en nutsbedrijven. Ook het prestigieuze kanaal mag zeker niet worden vergeten. De rijkdommen van het land zijn echter in handen van een klein aantal welvarende inwoners.

“Panama heeft twee gezichten. In 2015 beschikten de rijkste 10 percent van de gezinnen over een inkomen dat 37 maal groter was dan dat van de armste 10 percent van de gezinnen. Die cijfers verduidelijken de sociale onrechtvaardigheid en ongelijkheid waarmee ons volk wordt geconfronteerd”, benadrukt de aartsbisschop van Panama.

Inwoners van Afrikaanse origine en uitgesloten inheemse groepen

Het lot van de inwoners van Afrikaanse oorsprong is zeker niet benijdenswaardig. Hun voorouders werden vanaf de 15de en 16de eeuw als slaven vanuit Afrika naar Panama gedeporteerd of in de 20ste eeuw uit de Antillen gehaald om aan de bouw van het Panamakanaal te werken. Ze zijn directe slachtoffers van armoede en uitsluiting. Ze leven in achtergestelde wijken en in traditioneel arme streken en provincies, onder andere in Colón, Darien en Panama-Stad. De meeste inwoners van Afrikaanse origine zijn nu mestiezen.

Daarnaast wonen er in Panama zeven inheemse volksgroepen. Ze vormen ongeveer 10 tot 12 percent van de bevolking, dus circa een half miljoen inwoners. Een groot deel van de autochtone bevolking wordt sterk gediscrimineerd en is van het maatschappelijke leven uitgesloten.

“De gezondheidstoestand van de autochtone groepen is precair – de kindersterfte ligt driemaal hoger dan bij de rest van de bevolking. Daarenboven zijn de mensen slecht opgeleid en laaggeschoold. Dit maakt dat de inheemse bevolking geen toegang heeft tot goed betaalde arbeidsplaatsen. De Panamese samenleving is immers voornamelijk een dienstenmaatschappij.”

Panama is niet het Zwitserland van Midden-Amerika

“Door buitenstaanders wordt Panama als een fier land gezien, zoals het Zwitserland van Midden-Amerika. We moeten echter achter die façade kijken: 40 percent van de inwoners werken in de parallelle economie. Tot een zeker deel van het land is de ontwikkeling nog altijd niet doorgedrongen. Tegelijk neemt de internationale ontwikkelingshulp af, omdat de indruk bestaat dat Panama een ontwikkeld land is”, aldus Maribel Jaén van de Commissie Justitia et Pax van het aartsbisdom in een gesprek met Kerk in Nood.

Bisschop Ochogavía van Colón-Kuna Yala wijst erop dat er vele regionale verschillen bestaan: “De mensen van Colón, een regio die met een hoge werkloosheid te kampen heeft, hebben een slechte reputatie. Daarom zeggen ze niet waar ze vandaan komen als ze werk zoeken. Er zijn gezinnen die zich slechts één maaltijd per dag kunnen veroorloven en amper toegang hebben tot drinkwater en medische zorg. In sommige gemeenten is er slechts één enkel toilet voor twintig gezinnen! Die mensen bevinden zich in een vicieuze cirkel die elke hoop in de kiem smoort.”

“De uitdaging ligt in de dag erna”

Voor de bisschop vormen de leken de kracht van de Panamese Kerk. De impact van de aanstaande Wereldjongerendagen zijn volgens hem nu al merkbaar: talrijke jonge mensen hebben zich namelijk in de organisatie van dit evenement geëngageerd. “Niet enkel katholieken, want zelfs niet-gelovigen doen eraan mee! De WJD zijn een zegen voor de jeugdpastoraal, maar bieden tegelijk ook werkgelegenheid voor vele jongeren.”

“De uitdaging ligt in de dag erna. We zullen de dynamiek van de WJD in stand houden zodat wij onafgebroken kunnen blijven werken. Het gevaar bestaat dat er zich een charismatische tendens doorzet die in Panama alomtegenwoordig is. Vaak is die tendens gebaseerd op oppervlakkigheid, emoties en sentimentalisme. Daarom is het belangrijk om de gelovigen en vooral de jonge mensen op te leiden in de katholieke sociale leer”, benadrukt Maribel Jaén.

Ook bisschop Ulloa hoopt dat de WJD – waaraan volgens de vooruitzichten 400 000 jonge mensen zullen deelnemen – de gelegenheid zullen bieden om de katholieke sociale leer te beleven en te verdiepen. Hij is immers van mening dat de kleine Kerk in Panama, die uit slechts zes bisdommen, een apostolische prelatuur en een apostolisch vicariaat bestaat, nood heeft aan een ingrijpende vernieuwing.

De aartsbisschop van Panama verheugt zich erover dat de deelnemende jonge mensen zich tijdens de komende WJD via de app “Docat” op digitale wijze met de katholieke sociale leer vertrouwd kunnen maken. Het doel van de app, een product van de  YOUCAT-stichting, die deel uitmaakt van Kerk in Nood, bestaat erin de jongeren in hun eigen taal en door middel van antwoorden op hun vragen beter vertrouwd te maken met dit belangrijke aspect van het christelijke engagement.

Kerk in Nood steunt het project van de paternosters van Bethlehem voor de jongeren in Panama – Paus Franciscus heeft verschillende keren een specifieke wens geuit: dat de jongeren bidden voor de vrede in de wereld. Om aan deze vraag te beantwoorden, zullen ze een paternoster krijgen tijdens de Wereldjongerendagen in januari 2019 in Panama.

De pauselijke stichting Kerk in Nood ondersteunt meerdere projecten in verband met de Wereldjongerendagen in Panama. De hulporganisatie is ook een van de sponsors van de paternosters die in de pelgrimsrugzakken zitten voor een bedrag van 100.000 euro.

Door Maria Lozano