De synode over het Amazonegebied: “We moeten ons transformeren van een Kerk die bezoekt in een Kerk die blijft.”

24/09/2019 Leuven – De bisschoppensynode voor de regio Pan-Amazone, die van 6 tot 27 oktober van dit jaar zal plaatsvinden, heeft niet alleen de aandacht van de gelovige katholieken, maar die van de hele wereld op zich gevestigd. Op de agenda van de bijeenkomst staan onder andere de verdediging van onze gemeenschappelijke thuis, de behartiging van de belangen van de inheemse volkeren en van de bevolkingsgroepen die langs de oevers van de Amazone wonen, maar ook een discussie over nieuwe wegen voor het priesterambt. Monseigneur Sebastião Bandeira is de bisschop van Coroatá in de federale deelstaat Maranhão, in het noordoosten van Brazilië. Hij werd geboren in de regio Amazônia Legal, waar hij nagenoeg zijn hele leven lang heeft gewoond. Onlangs bezocht bisschop Bandeira de hoofdzetel van de pauselijke stichting en katholieke hulporganisatie Kerk in Nood. Hij sprak er over de situatie van de mensen en over de verwachtingen die aan de komende synode worden gesteld. Het gesprek werd geleid door Rodrigo Arantes.

Kerk in Nood: Het Amazonegebied is van groot belang, niet alleen voor de mensen die er wonen, maar ook voor de gezondheid van de volledige planeet. Welke verwachtingen worden gesteld aan deze synode, die niet alleen voor de bewoners van de regio, maar voor de hele wereld van levensbelang is, aangezien het natuurlijk evenwicht van onze planeet in zekere zin van het Amazonegebied afhangt?

Bisschop Bandeira: De synode is een bijeenkomst waarop over de situatie in een bepaalde regio wordt gesproken, in dit geval het Amazonegebied. De thema’s die hierop zullen worden behandeld en de beslissingen die zullen worden genomen, zullen echter ongetwijfeld de volledige Kerk en de hele wereld beïnvloeden. Paus Franciscus heeft het thema voor deze synode gekozen: “Nieuwe wegen voor de Kerk en voor een geïntegreerde ecologische aanpak. Daarom moeten wij als Kerk deze geprivilegieerde tijd die wij met paus Franciscus kunnen doorbrengen goed besteden. De Paus is bijzonder moedig wanneer hij de problemen van het Amazonegebied openlijk ter sprake brengt en hij hecht veel belang aan de situatie van de Kerk in deze regio. Wij moeten naar nieuwe wegen zoeken om onze evangelisatietaak beter te kunnen uitvoeren en duurzamere resultaten te boeken.

En wat met het andere aspect, dat van een integrale ecologie?

Het betreft hier een oproep die zich tot de hele wereld richt. Wij moeten ons om de mensen in het Amazonegebied bekommeren. In Maranhão, bijvoorbeeld, behoort een vrij groot percentage van de bevolking tot inheemse stammen, maar er zijn ook een aanzienlijk aantal quilombolas (plattelandsgemeenschappen bestaande uit nakomelingen van slaven). Zij maken integrerend deel uit van de demografische realiteit van Maranhão en van de Kerk in het hele Amazonegebied. Wij zouden de zorg voor die mensen en voor het leefmilieu op ons willen nemen. Wij zoeken vooral naar nieuwe manieren waarop de Kerk in de zo beslissende tijd waarin we nu leven haar rol naar behoren kan vervullen.

U hebt het over nieuwe wegen en over een duurzamere evangelisatie. We weten dat er in het Amazonegebied vele gemeenschappen wonen die maar een of twee keren per jaar het bezoek van een priester krijgen. Dat is te wijten aan de grote afstanden, maar ook aan het priestertekort. Welke verwachtingen koesteren die mensen, bijvoorbeeld de gemeenschappen aan de oevers van de Amazonerivier en de inheemse volkeren, ten aanzien van de synode?

Ten eerste heeft de Kerk dankzij de missionarissen in het Amazonegebied een uitermate belangrijke taak vervuld. Ze hebben hun stempel gedrukt op de hele regio, zowel in godsdienstig als in cultureel opzicht. Ze zijn ware helden geweest, die hun leven in dergelijke totaal afgelegen streken ten dienste hebben gesteld van een integrale ontwikkeling en van de evangelisatie. Voorts is de volksdevotie in het Amazonegebied bijzonder levendig, zeker ook omdat vele mensen vanuit het noordoosten van het land naar het Amazonegebied getrokken zijn en hun volksdevotie met zich hebben meegebracht. Die religieuze geest is tegelijk ook een vorm van weerstand geweest tegen de agressieve aanpak van de protestantse sekten. Anderzijds weten wij dat het Amazonegebied een Kerk met een heel eigen gezicht nodig heeft. Zoals in het voorbereidend document van de synode tot uitdrukking wordt gebracht, moeten wij ons transformeren van “een Kerk die bezoekt” in “een Kerk die blijft”. Die constante en permanente aanwezigheid van de Kerk zal alleen mogelijk zijn wanneer de kerkelijke ambten worden waargenomen door mensen die dagelijks aanwezig zijn, zodat de inwoners echt voelen dat ze deel uitmaken van een Kerk en dat ze op een duurzamere manier aan het leven van de Kerk kunnen deelnemen. Ik denk dat de kwestie van de kerkelijke ambten het voorwerp zal uitmaken van heel wat discussies, want hier ligt het eigenlijke probleem – hoe kunnen wij als instelling aanwezig zijn in een situatie die door dergelijk immense afstanden en dergelijk complexe uitdagingen wordt gekenmerkt als in het Amazonegebied het geval is?

Aangezien u de kwestie van de kerkelijke ambten hebt aangesneden: denkt u dat de Kerk in staat zal zijn om die mensen een betere en duurzamere evangelisatie te bieden?

Op vele plaatsen dreigen onze geloofsgemeenschappen te verdwijnen omdat wij niet over voldoende personeel beschikken. Onze missionarissen zijn uitgeput en moedeloos. We moeten dus een antwoord bieden op die situatie om ervoor te zorgen dat de Kerk in deze bijzonder moeilijke regio met haar heel eigen bijzonderheden levendig en actief kan blijven. Op vele andere plaatsen, waar de situatie totaal verschillend is, werd eveneens heel nauwgezet over dit fundamentele ambt nagedacht zodat de Eucharistie – het sacrament bij uitstek – kan worden gevierd en onze geloofsgemeenschappen zodoende kan versterken. Paus Franciscus wijst altijd opnieuw op die problemen, die zonder twijfel een grote uitdaging vormen. Hij doet dit in de hoop dat wij passende oplossingen zullen vinden die zullen verzekeren dat de Kerk ook in de toekomst kan blijven gedijen en handelen, doordat wij de missie van Jezus als profetische Kerk voortzetten, dat de Kerk haar stempel op de wereld drukt en tegelijk de rol van dienares vervult, ook al wordt ze met vervolgingen geconfronteerd. Want zelfs indien de Kerk met talrijke moeilijkheden te kampen heeft, komt het er vooral op aan dat ze haar missie in deze wereld voortzet. Aan ons, als herders, werd deze opdracht toevertrouwd en wij mogen die opdracht in geen geval verwaarlozen.

Het overwinnen van de moeilijkheden in het Amazonegebied heeft Kerk in Nood altijd nauw aan het hart gelegen. In de jaren 1970 al stuurde onze hulporganisatie 320 oude militaire vrachtwagens hier naartoe, die een doorslaggevende bijdrage leverden aan de “mobilisering van het Evangelie” in de regio. Welke oplossingen kunt u tegenwoordig overwegen om nieuwe impulsen te geven aan het Evangelie in het Amazonegebied?

Eerst en vooral zou ik mijn innige dankbaarheid willen uitdrukken tegenover Kerk in Nood. U hebt onze lokale Kerken in dit gebied altijd ondersteund, ook in mijn bisdom Coroatá in de federale deelstaat Maranhão. De ondersteuning door uw stichting was een ware zegen voor ons. Met uw hulp konden wij kerken bouwen en voertuigen kopen die ervoor hebben gezorgd dat het Evangelie naar zoveel afgelegen en behoeftige gemeenschappen kon worden gebracht. Ook onze kloosterzusters hebben van uw geweldige hulp kunnen profiteren.

Om uw vraag te beantwoorden, wat mij betreft is er niets belangrijker dan investeren in de opleiding van verantwoordelijken op lokaal niveau. Dus proberen wij te achterhalen hoe wij hun opleiding kunnen verbeteren en het personeelsbestand kunnen opdrijven. Zij zijn het namelijk die onze samenleving zullen veranderen. Uiteraard geloof ik ook zeer sterk in de weldaden en de invloed van de sociale media, want dankzij die media kunnen zonder enige twijfel ontelbare plaatsen worden bereikt die wij niet zouden kunnen bereiken. Het is algemeen geweten dat de parochies in het Amazonegebied zeer ver uit elkaar liggen. Om die reden is het idee van missionaire kerkelijke gemeenschappen dat de leiders van de Kerk in Brazilië hebben geformuleerd bijzonder relevant en verstandig. Dit betekent dat wij gemeenschappen moeten vormen die, verlicht door het geloof, uitgroeien tot evangeliserende gemeenschappen, die met passie getuigenis afleggen van het Evangelie van Jezus. Daarom heb ik het volste vertrouwen in dit idee, want de voorbereidende werkzaamheden voor de synode zijn al een grote overwinning op zich. Nooit eerder werd aan een synode zoveel aandacht geschonken, aan een synode die de mogelijkheid biedt om zich open te stellen voor de gewone, eenvoudige mensen, de inheemse volkeren, de quilombolas, de jeugd, de vissers, de mensen die aan de rand van de samenleving leven. Dit zal zonder twijfel heel veel in beweging zetten, want de Geest is aanwezig in de Kerk en wanneer de Kerk bijeenkomt, dan is het altijd om nieuwe wegen te bewandelen en om in het licht van het Woord Gods op nieuwe uitdagingen te reageren.

Door Rodrigo Arantes

We gebruiken cookies op deze website. Indien u doorgaat gaan we er vanuit dat u deze toestaat.

Doe een gift

Schrijf me in voor de digitale nieuwsbrief

Voor een goed databeheer hebben we deze gegevens nodig. Ons privacybeleid