22 augustus 2019 – Herdenkingsdag voor slachtoffers van religieuze vervolging: “Ons stilzwijgen is onze schande”

22/08/2019 Leuven – Op 28 mei 2019 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie aan die 22 augustus uitriep tot internationale herdenkingsdag voor de slachtoffers van geweld wegens godsdienst of geloof. Het voorstel voor de goedkeuring van die herdenkingsdag werd ingediend door Polen met de steun van de Verenigde Staten, Canada, Brazilië, Egypte, Irak, Jordanië, Nigeria en Pakistan.

De pauselijke stichting en katholieke hulporganisatie Kerk in Nood, die zich al meer dan 70 jaar lang voor lijdende en vervolgde christenen inzet, juicht deze resolutie toe als eerste stap om religieuze vervolging sterker onder de aandacht te brengen. De nadruk ligt daarbij in het bijzonder op het geweld tegen christenen, want christenen zijn de voornaamste geloofsgroep die met vervolging om religieuze redenen wordt geconfronteerd. Maria Lozano sprak met Mark von Riedemann, de directeur van de afdeling public relations en godsdienstvrijheid van Kerk in Nood.

Weet u hoe het tot die beslissing is gekomen? Hoe is het initiatief ontstaan?
Het initiatief werd gelanceerd en in de praktijk omgezet door mevrouw Ewelina Ochab, die behalve advocaat ook auteur en medeauteur is van een reeks boeken en artikels over godsdienstvrijheid. In september 2017, na het succes van de door Kerk in Nood (ACN) georganiseerde internationale conferentie in Rome, waarop het omvangrijke project voor de heropbouw van de door IS vernielde christelijke dorpen in de Vlakte van Nineve werd voorgesteld, stelde mevrouw Ochab voor om de aandacht van de hele wereld te vestigen op schendingen van godsdienstvrijheid en in het bijzonder christenvervolging. We hebben haar aangemoedigd om de internationale gemeenschap op te roepen om actie te ondernemen.

In de loop van 2018 sprak ze op 17 conferenties met de bedoeling om een netwerk van ondersteunende partners voor te stellen, waartoe onder andere vertegenwoordigers uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en de Europese Unie behoren. Midden 2018 zegde het ministerie van Buitenlandse Zaken van de Poolse regering zijn steun toe en de Verenigde Staten namen het voorstel op in hun Potomac-verklaring en hun bijbehorende actieplan. Mevrouw Ochab vertelde mij: “Polen heeft op de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de noodzakelijke stappen ingediend en doorgevoerd om steun te krijgen en aan het ontwerp gewerkt om te garanderen dat er een consensus was. Het was een lang proces met vele betrokkenen, maar de inspiratie daarvoor kwam van Kerk in Nood (ACN).”

Is dit een nuttige stap? Hoe kan dit de vrijheid van godsdienst bevorderen en religieus gemotiveerd geweld verhinderen?
Dit is niet alleen een nuttige, maar tegelijk ook een beslissende stap. De reactie van de internationale gemeenschap op religieus geweld en religieuze vervolging in het algemeen tot nu toe kan als te weinig en te laat worden bestempeld. Deze resolutie geeft tegelijk een duidelijke boodschap en een niet mis te verstane opdracht aan de wereld – en herinnert er elk jaar op 22 augustus aan dat de Verenigde Naties, de lidstaten en de civiele maatschappij religieus gemotiveerde daden van geweld niet kunnen en niet zullen aanvaarden.

De bescherming van al wie onder religieus geweld te lijden heeft, is zodoende ook een erkenning van de sociologische realiteit van de godsdienst in de samenleving, van de positieve rol die de godsdienst in de samenlevingen speelt om de pluraliteit te waarborgen en de economische ontwikkeling te bevorderen en, zoals paus Benedictus XVI zei, van het grondrecht van elk individu om de waarheid te zoeken, het transcendente te zoeken, God te zoeken.

Is dit een aanwijzing voor het feit dat religieus geweld internationaal en door de Verenigde Naties serieuzer wordt genomen?
Het is een tragische vaststelling, maar onderzoeken uit internationale rapporten over godsdienstvrijheid die door de Commissie voor Internationale Religieuze Vrijheid (USCIRF) in de Verenigde Staten, het Pew Research Center en Kerk in Nood (Aid to the Church in Need) werden gepubliceerd, wijzen op een nooit geziene toename van het geweld tegen gelovigen van nagenoeg alle geloofsrichtingen in alle continenten, waarbij christenen de sterkst vervolgde geloofsgroep vormen. Alleen al in de afgelopen vijf jaar hebben er twee gevallen van genocide plaatsgevonden, namelijk die van IS die zich tegen christenen en religieuze minderheden in Irak en Syrië richtte en die tegen Rohingya-moslims in Myanmar (Birma), om nog maar te zwijgen van de systematisch georganiseerde gruweldaden waarvan in toenemende mate in het bijzonder christenen in Afrika het slachtoffer worden. Ons stilzwijgen is onze schande.

Welke andere maatregelen moeten op het niveau van de VN worden genomen?
Religieuze groepen worden uitgeroeid op de plaatsen waar ze geboren werden. Voor de invasie in 2003 woonden er in Irak 1,3 miljoen christenen. Hun aantal is tegenwoordig tot hoogstens 300.000 geslonken. Het is belangrijk dat deze stap en deze herdenkingsdag niet als doel op zich worden beschouwd, maar als het begin van een proces dat tot een internationaal gecoördineerd preventief actieplan (van de Verenigde Naties en de lidstaten) moet leiden dat erop gericht is religieuze vervolging te voorkomen en te beëindigen.

Welke zijn de volgende stappen in dit proces?
Het feit dat 22 augustus als dag van de erkenning van de slachtoffers van religieus geweld werd uitgeroepen en de uitgesproken nadruk op het thema religieuze vervolging zijn weliswaar een belangrijke, maar slechts een eerste stap. Het is de taak van de diverse landen en van de civiele maatschappijen om ervoor te zorgen dat aan die symbolische actie een groot belang wordt toegemeten. Het uiteindelijke doel bestaat erin om in de toekomst religieuze vervolgingen te verhinderen. Dit zal niet van vandaag op morgen gebeuren, aangezien de noodzakelijke infrastructuur daartoe op dit ogenblik ontbreekt. Een belangrijk aspect in dit verband is de oprichting van een speciaal VN-platform waarop bijvoorbeeld vertegenwoordigers van de vervolgde groepen of niet-gouvernementele organisaties die met hen samenwerken, informatie uit de eerste hand over hun werk kunnen inzamelen en ter beschikking stellen. Deze gevalstudies zouden als basis dienen om tendensen van de vervolging, de daders van dergelijke gruweldaden en hun werkwijze en financiering te achterhalen en zodoende een actieplan op maat uit te werken om dergelijke handelingen in de toekomst te verhinderen, of om te vermijden dat ze uitgroeien tot nog grotere gruweldaden als genocide. Een andere maatregel bestaat erin om een einde te maken aan de straffeloosheid die tegenwoordig voor handelingen van religieuze vervolging geldt. Zo moeten bijvoorbeeld de niet-erkende slachtoffers van de volkerenmoord die door IS werd begaan omvangrijke rechtsbijstand krijgen. De Verenigde Naties moeten werken aan de oprichting van een internationaal tribunaal dat zich toelegt op de kwestie van de straffeloosheid voor religieuze gewelddaden die worden gepleegd door groeperingen als Boko Haram, Al-Shabaab en IS.

Welke vorm neemt de hulp van Kerk in Nood voor vervolgde christenen aan en waarom?
Kerk in Nood probeert aandacht te wekken en ondersteuning te bieden om het geloof en de hoop in stand te houden van christenen die wegens hun geloof lijden en worden vervolgd. Dankzij de gulheid van onze weldoeners hebben wij afgelopen jaar meer dan 100 miljoen euro ingezameld en meer dan 5.000 projecten gefinancierd in 139 landen. Onze weldoeners zijn het fundament waarop wij bruggen van geloof, hoop en liefde bouwen. Even noodzakelijk als de financiële steun is ook het bewustzijn van het lijden van deze christelijke gemeenschappen om ervoor te zorgen dat hun hulpkreten worden gehoord en dat het leed waarmee ze worden geconfronteerd niet verborgen blijft.

Door Maria Lozano

Bekijk hier een video van Rome Reports waarin Thomas Heine-Geldern, uitvoerend president van Kerk in Nood (ACN International), en Marta Petrosillo van Kerk in Nood Italië het belang uitdrukken van deze internationale herdenkingsdag voor slachtoffers van religieuze vervolging.